ÖĞRENME ALANI: İNSANLAR, YERLER ve ÇEVRELER DÜNYANIN NERESİNDEYİM?

3. ÖĞRENME ALANI: İNSANLAR, YERLER ve ÇEVRELER DÜNYANIN NERESİNDEYİM? (3.öğrenme alanı-1.kazanım) Paralel: Ekvatora paralel birer derecelik açılarla çizilen doğudan batıya uzanan hayali çizgilere paralel denir. Paralellerin Özellikleri: Başlangıç paraleli ekvatordur (0 derece). Ekvator en büyük paralel dairesidir. Kutup noktalarına eşit uzaklıktadır. Ekvator'un kuzeyinde 90 ve güneyinde 90 olmak üzere toplam 180 paralel vardır. İki paralel arasındaki uzaklık eşittir ve 111 kilometredir. Paralellerin boyları dünyanın şeklinden dolayı Ekvatordan kutuplara doğru kısalır, kutuplarda nokta halini alır. Meridyen: Bir kutup noktasından başlayarak diğer kutup noktasında sona eren, ekvator ve paralel dairelerini dik kesen yaylara meridyen denir. Meridyenlerin Özellikleri: Başlangıç meridyeni İngiltere'nin başkenti Londra'daki Greenwich (Grinich) gözlemevinden geçen meridyen kabul edilir ve 0 derece ile gösterilir. Başlangıç meridyeninin 180 doğusunda 180 batısında toplam 360 meridyen yayı vardır. Meridyenlerin uzunlukları birbirine eşittir ve yarım daire şeklindedir. İki meridyen arası mesafe ekvatorda 111 kilometredir, kutuplara doğru azalır. İki meridyen arasında 4 dakikalık zaman farkı vardır. Aynı meridyen üzerindeki tüm noktalarını yerel saatleri aynı olur. Coğrafi Konum: Herhangi bir yerin dünya üzerindeki bulunduğu yere coğrafi konum denir. Coğrafi Konum Çeşitleri: 1- Matematik (mutlak) Konum: Bir yerin ekvator ve başlangıç meridyenine olan uzaklığına matematik konum denir. 2- Özel (göreceli) Konum: Bir yerin denizlere, okyanuslara, kıtalara, komşu ülkelere, yeryüzü şekillerine ve ekonomik faaliyet bölgelerine göre konumuna özel konum denir. Coğrafi Konum Kavram Haritası Coğrafi Konum Matematik Konum Özel Konum Paralel daireleri Meridyen daireleri Kıta ve Yeryüzü Ekonomik Deniz ve ülkeler şekilleri faaliyetler okyanuslar Türkiye'nin Coğrafi (Matematik) Konumunun Sonuçları: Türkiye 36- 42 derece kuzey paralelleri (KP); 26- 45 derece doğu meridyenleri (DM) arasında yer alır. Ekvator'un kuzeyinde, kuzey yarımkürededir. Başlangıç meridyeninin doğusunda yer alır. Orta kuşakta yer alır, dört mevsim belirgin yaşanır. Kuzeyi ile güneyi arasında 6 paralel; doğusu ile batısı arasında 19 meridyen farkı vardır. Jeopolitik konum: Bir yerin matematik(mutlak) ve Özel (göreceli) konumunun ülkeler arasındaki siyasi ilişkilere yansımasıdır. Türkiye'nin Jeopolitik Konumunun Sonuçları: Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu üçgeninin merkezinde yer almaktadır. Üç tarafı denizlerle çevrilidir. Asya ile Avrupa kıtaları arasında köprü konumundadır. Zengin doğal kaynaklara sahiptir. İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahiptir. Avrupa ülkeleriyle Ortadoğu'daki zengin petrol ülkeleri arasında bulunur. Yükseklik fazladır, batıdan doğuya gidildikçe yükseklik artar, sıcaklık düşer. Kıta: Etrafı deniz ve okyanuslarla çevrili büyük kara parçalarına kıta denir. Kıtaların Adları (Büyükten Küçüğe): 1- Asya 2- Afrika 3- Kuzey Amerika 4- Güney Amerika 5- Antarktika 6- Avrupa 7- Avustralya (Okyanusya) Okyanus: Kıtalar tarafından birbirinden ayrılan büyük su kütlelerine okyanus denir. Okyanusların Adları (Büyükten Küçüğe): 1- Büyük Okyanus 2- Atlas Okyanusu 3- Hint Okyanusu sosyal bilgiler